Experiment Zaanstad
Raadstukken inzake experiment gesloten coffeeshopketen
12-11-2019 Rondvraag VVD over experiment coffeeshopketen met antwoord burgemeester Jan Hamming (archiefstream)
Rondvraag VVD Zaanstad iz experiment gesloten coffeeshopketen
30-08-2019
Betreft: RIB nummer 2019/11359 – Experiment gesloten coffeeshopketen
Door VVD Zaanstad, Stephanie Onclin
Terwijl de verkoop van cannabis aan de voordeur wordt gedoogd, is de inkoop daarvan nu illegaal. De VVD wil van die vreemde situatie af en het beleid rond softdrugs slimmer reguleren. Het is tijd om het gehele domein van en rondom softdrugs opnieuw in te richten. Het kabinet organiseert daarom een experiment met gereguleerde wietteelt.
Begin juni is de raad door middel van een raadsinformatiebrief geïnformeerd over de mogelijke deelname van Zaanstad een het experiment met een gesloten coffeeshopketen. In deze raadsinformatiebrief lezen wij een aantal, volgens de VVD terechte, zorgen t.a.v. dit experiment. Afgelopen week bereikte ons via de krant een aantal aanvullingen op deze brief zowel over de deelname als de mening van de coffeeshophouders.De VVD heeft op basis van de raadsinformatiebrief en de berichtgeving in de krant wel nog eenaantal zorgen. Om die reden stellen wij de volgende vragen;
a. Kunnen wij een update krijgen van de raadsinformatiebrief? M.n. de risico’s en maatregelen
b, Wat is nu het standpunt van het college t.a.v. het experiment?
c. Hoe zeker is deelname aan het experiment?
d. Welke voorwaarden stelt het college aan deelname?
e. Hoe kijken andere partijen aan tegen het experiment?
Aan de leden van de gemeenteraad Zaanstad,
Inleiding
Op 9 november 2017 is motie 45 Regeerakkoord Wiet aangenomen. Met deze motie werd het college opgedragen om 1) te anticiperen op de in het regeerakkoord Rutte III aangekondigde verandering van beleid (ten aanzien van wet- en regelgeving ten behoeve van uniforme experimenten met het gedoogd telen van wiet voor recreatief gebruik); 2) voorbereidingen te treffen om zo spoedig mogelijk een Zaanse pilot te kunnen starten; 3) de gemeente Zaanstad aan te melden voor de proef.
De gemeente Zaanstad heeft in november 2017 –onder voorbehoud– direct haar belangstelling kenbaar gemaakt bij het ministerie van Justitie en Veiligheid en bij de VNG voor deelname aan het wietexperiment. De afgelopen jaren is de gemeente door beide instanties over de voortgang van het experiment geïnformeerd.
Half april 2019 is de wet- en regelgeving in procedure gebracht en zijn er informatie- bijeenkomsten over het ontwerpbesluit experiment gesloten coffeeshopketen geweest. Het wetsvoorstel experiment gesloten coffeeshopketen is nu in behandeling bij de Eerste Kamer (op 22 januari 2019 door de Tweede Kamer aangenomen). Op 11 april 2019 is het ontwerpbesluit experiment gesloten coffeeshopketen aan de Eerste en Tweede Kamer toegestuurd. Hoewel de parlementaire discussie en besluitvorming over de wet- en regelgeving nog moet plaatsvinden, is er nu meer zicht op de randvoorwaarden en de richting waarin het experiment zich ontwikkelt. Gemeenten kunnen zich nu ook formeel aanmelden voor het experiment (tot 10 juni 2019).
Op het moment dat motie 45 Reageerakkoord Wiet door de gemeenteraad van Zaanstad werd aangenomen, was er nog geen zicht op de uitwerking van het experiment en de daarmee samenhangende kosten en risico’s. Op basis van de Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB) is een globale risicoanalyse gemaakt. Daaruit is gebleken dat het experiment risico’s met zich meebrengt waarvan onduidelijk is in hoeverre de gemeente Zaanstad op ondersteuning van het Rijk kan rekenen. Daarom is besloten om in lijn met het verzoek van de gemeenteraad de gemeente Zaanstad voor het experiment gesloten coffeeshopketen aan te melden onder de voorwaarden dat het Rijk voldoende juridische ondersteuning biedt en de financiële consequenties dekt. Mocht de gemeente Zaanstad geselecteerd worden, wordt de uitvoering van het experiment in samenwerking met de Zaanse coffeeshops gedaan.
Opzet en doel van het experiment gesloten coffeeshopketen
Tijdens het experiment kunnen coffeeshops in maximaal tien gemeenten legaal geteelde, op kwaliteit gecontroleerde hennep verkopen. Deze hennep wordt geproduceerd door maximaal tien telers die hiervoor een vergunning kunnen aanvragen. De telers bepalen samen met de coffeeshops welke variaties hennep geteeld worden. De telers zorgen voor voldoende aanbod, laten hun hennep op kwaliteit controleren en zijn verantwoordelijk voor het verpakken. De coffeeshops verkopen de producten zoals geleverd door de teler en zijn verantwoordelijk voor heldere voorlichting aan de klanten over de producten en over het voorkomen van (problematisch) gebruik. Het experiment gesloten coffeeshopketen zal uit drie fasen bestaan: de voorbereidingsfase (waaronder de overgangsfase), de experimenteerfase en de afbouwfase. De verwachting is dat de voorbereidingsfase ten minste één jaar duurt, de experimenteerfase vier tot vijfeneenhalf jaar en de afbouwfase zes maanden. De minister van Justitie en Veiligheid en de minister voor Medische Zorg en Sport bepalen welke gemeenten aan het experiment gaan deelnemen. Daarnaast zullen door de onderzoekers controlegemeenten worden aangewezen. Het is nog niet duidelijk op welke wijze de controlegemeenten worden betrokken bij het onderzoek en de evaluatie.
Het doel van het experiment gesloten coffeeshopketen is om te kijken of en hoe telers op kwaliteit gecontroleerde hennep of hasjiesj gedecriminaliseerd aan coffeeshops kunnen leveren. Decriminaliseren houdt in dat wetgeving zodanig wordt aangepast dat teelt, distributie en verkoop binnen het experiment niet langer strafbaar zijn. Daarnaast wil het kabinet bekijken wat de effecten van het experiment zijn op de criminaliteit, veiligheid, overlast en volksgezondheid. Dit doel wordt volledig onderschreven door de gemeente Zaanstad. Om deelname aan het experiment mogelijk te maken, is het noodzakelijk dat het Rijk voldoende juridische ondersteuning biedt en de financiële consequenties dekt. De consequenties en risico’s worden hieronder toegelicht.
Juridische risico’s en financiële consequenties
Alle coffeeshophouders in deelnemende gemeenten zijn verplicht mee te doen aan het experiment en zich aan de voorwaarden te houden. Bij overtreding van de regels van het experiment kan de burgemeester besluiten handhavend op te treden. In Zaanstad worden momenteel twee coffeeshops geëxploiteerd. Indien een coffeeshop weigert om deel te nemen aan het experiment, dan kan de burgemeester besluiten de coffeeshop middels bestuursdwang te sluiten. Het is onbekend of het gemeentelijk juridisch instrumentarium voldoende zal zijn om dit besluit bij een bezwaar- en beroepsfase juridisch stand te laten houden. Er is sprake van een aanzienlijk juridisch afbreukrisico in het traject van primaire besluitvorming, bezwaar en beroepsprocedures en voorlopige voorzieningen. Voor deelname aan het experiment is voldoende juridische ondersteuning vanuit het Rijk benodigd. Op dit moment is nog niet bekend in welke vorm het Rijk de gemeenten juridisch al ondersteunen. Dit wordt nog in samenspraak met de deelnemende gemeenten nader uitgewerkt.
Het experiment past niet binnen de reguliere werkzaamheden en routines van de gemeentelijke organisatie. Voor de voorbereiding en uitvoering van dit complexe experiment is een adequate (project)organisatie met minimaal het volgende takenpakket nodig: aanpassen van diverse verordeningen en beleidsregels (zoals de Algemene Plaatselijke Verordening, het coffeeshopbeleid, het Bibob-beleid, het Beleid artikel 13b Opiumwet en de Horeca Sanctiestrategie en Sluitingenbeleid), het uitvoeren van controles op de coffeeshops en het voeren van eventuele handhavings- en juridische procedures.
Bij het uitgaan van een projectduur van vier jaar worden de projectkosten op ongeveer €300.000,- geschat. Naast deze projectkosten kunnen er hoge juridische kosten ontstaan als één of meerdere coffeeshops gesloten worden, omdat zij weigeren deel te nemen aan het experiment of de voorwaarden van het experiment overtreden. In het geval dat daar een sluitingsprocedure bij komt, kunnen de kosten aanzienlijk oplopen vanwege de juridische procedure en een eventuele schadeclaim bij een onterechte sluiting. Voor deze aanzienlijke financiële consequenties is geen dekking.
Vanuit het Rijk is voor het volledige experiment een budget van €2.000.000,- per jaar beschikbaar. Dit bedrag zal onder andere worden ingezet voor onderzoek, toezicht en handhaving en preventiemaatregelen. Vanuit dit budget zal een deel beschikbaar worden gesteld aan de deelnemende gemeenten. Over de hoogte van deze bijdrage kan vóór het sluiten van de belangstellingsregistratie geen duidelijkheid worden gegeven. Dit zal mede afhankelijk zijn van het aantal coffeeshops en de grootte van de deelnemende gemeenten.
Overige risico’s
Naast bovengenoemde juridische risico’s en financiële consequenties spelen bij deelname aan het experiment ook risico’s op het gebied van gezondheid en veiligheid. Hierbij valt te denken aan verplaatsing van de softdrugsmarkt, een vergroting van het illegale circuit en een toename van probleemgebruik. Dit wordt gemonitord tijdens de uitvoering van het project. Daarnaast kunnen gezien de grote financiële belangen binnen de georganiseerde criminaliteit verschillende openbare orde en veiligheidsrisico’s gerelateerd aan het productie-, transport- en opslagproces niet uitgesloten worden.
Na het experiment zal de situatie terugkeren naar de huidige situatie met illegale inkoop via de achterdeur en gedoogde verkoop via de voordeur. Dat betekent dat de mogelijke positieve effecten van het experiment niet duurzaam voortgezet kunnen worden in Zaanstad en de coffeeshops weer terug moeten vallen op de illegaal geteelde hennep (inclusief het hele illegale logistieke circuit van oogsten tot levering aan de achterdeur).
Hoogachtend,
burgemeester en wethouders van Zaanstad,
drs. J. Hamming, burgemeester
drs. F.H.M. Apeldoorn, gemeentesecretaris
Berichtgeving wietexperiment Zaanstad
02-04-2021 De Orkaan Zaanstad tegen legle wietplantage
Bij Zaanstad is een aanvraag binnengekomen van een bedrijf dat een legale wietteelt in de gemeente wil beginnen. Dat is binnenkort mogelijk omdat er ook geëxperimenteerd gaat worden met legale verkoop van wiet in coffeeshops.
Aan die proef gaat Zaanstad meedoen. Maar een legale wietplantage gaat B&W te ver.
30-11-2019 De Orkaan Rijk steunt Zaanstad bij proef legale wietteelt
Als Zaanstad te maken krijgt met rechtszaken over het nieuwe coffeeshopbeleid kan de gemeente rekenen op de steun van de landsadvocaat. Ook krijgt Zaanstad € 150.000 in 2020 voor de proef.
Daarmee zijn twee van de drie problemen zo goed als uit de wereld. Het grootste probleem, de medewerking van de twee Zaandamse coffeeshops Headline en Squad, is daarentegen nog niet zeker.
26-11-2019 Zaanstad Nieuws Toch geen deelname aan proef met legale wiet?
Fractievoorzitter POV, Harrie van der Laan wil nu allereerst van het college weten of Zaanstad inderdaad niet mee gaat doen aan het experiment met legale wiet en zo ja, waarom dat niet met de raad besproken is. Ook wil hij weten of het ministerie al van het besluit op de hoogte is gebracht. Dat beschikt over een lijst met gemeenten die graag mee hadden willen doen, maar afvielen omdat de maximale capaciteit was bereikt. Een gegadigde van die lijst kan dus zo inschuiven. Wie ook een vreugdesprongetje zullen maken zijn de twee Zaanse coffeeshophouders die al vanaf het begin tegen deelname waren.
04-09-2019 Parool Zaanstad doet mee aan wietproef, of toch niet?
Het verzet stelt burgemeester Jan Hamming voor een probleem. Want medewerking van de plaatselijke coffeeshops is voorwaarde voor gemeenten om mee te mogen doen aan de proef. Des te verbazingwekkender dat het stadsbestuur zich daar vooraf niet van heeft verzekerd. “Best kwalijk dat dat niet is gebeurd,” zegt raadslid Van der Laan. Dit voorjaar zijn de coffeeshophouders wel langs geweest op het gemeentehuis en is ze verteld dat Zaanstad zich zou gaan aanmelden voor de wietpilot. De burgemeester moet razendsnel de gemeenteraad informeren,” zegt Harrie van der Laan. De fractievoorzitter van de Partij voor Ouderen en Veiligheid is geschrokken van de berichtgeving. “Hierover moeten we met elkaar in debat in de raad. En met de coffeeshophouders.”
29-08-2019 Nh Nieuws Zaanstad doet mee aan wietproef maar coffeeshophouders weten van niks
Zaanstad is een van de deelnemers van de wietproef, maar de Zaanse coffeeshops weten helemaal niet wat dat inhoudt. Volgens de advocaat van coffeeshop The Squad zou de gemeente Zaanstad vandaag pas, nadat de deelnemende gemeenten van het experiment bekend werden gemaakt, contact met de exploitanten hebben gezocht.
07-06-2019 NH Nieuws Gemeente Zaanstad wil legaal wiet gaan telen
"De gemeente Zaanstad heeft zich aangemeld om mee te doen aan een project waarbij legaal wiet wordt geteeld. Via de pilot van de Rijksoverheid kunnen wiettelers, die nu nog illegaal hennep aan coffeeshop leveren, worden uitgekozen om dat legaal te doen."