PODR 1 oktober 2024

Elke dinsdagavond tussen 19:00 en 21:00 is dit unieke programma - live en lineair - te beluisteren via internet.

MP3-speler        Mac-speler

Toelichting bij bronnen: Hieronder vind je een aantal bronnen die de basis vormen voor de onderwerpen die in de uitzending van vanavond (eventueel) aan bod zullen komen. Een wezenlijk deel van de teksten is hier te lezen, de complete tekst vind je in de orginele bron. Via de groengekleurde linkjes kom je bij de orginele bron. Zie je (...) dan gaat de tekst daar verder of er gaat tekst aan vooraf.    

Nationale Drug Monitor

Nationale Drug Monitor: 25 jaar fundament voor Nederlands drugsbeleid - Trimbos-instituut (1 oktober 2024)

De Nationale Drug Monitor (NDM) bestaat 25 jaar. In oktober 1999 verscheen het eerste jaarbericht met cijfers en feiten over drugsgebruik in Nederland. Sindsdien is de NDM een belangrijk naslagwerk voor beleidsmakers en professionals in de praktijk. Lees meer over de geschiedenis en relevantie van de NDM op trimbos.nl.

Lees over wat anderen zeggen over de NDM en over de geschiedenis van de NDM.

De NDM bundelt alle relevante gegevens over drugs-, alcohol- en tabaksgebruik en biedt een interpretatie ervan.  Het is een uniek en wereldwijd een van de meest uitgebreide monitoringssystemen.

In de NDM staan cijfers over middelengebruik in de algemene bevolking en in specifieke groepen, zoals studenten, scholieren, uitgaande jongeren en kwetsbare jongeren. Ook volgen we de negatieve effecten van gebruik, zoals verslaving, gezondheidsincidenten en overlast. En ontwikkelingen op de aanbodsmarkt, zowel op het gebied van gezondheid als justitie.

“Wat heel mooi is, is dat de NDM niet alleen in kaart brengt welke kennis er is, maar ook welke kennis er nog ontbreekt op het terrein van monitoring en wat beleidsrelevant is”, vertelt Margriet van Laar, programmahoofd Drugs van het Trimbos-instituut. Als gevolg daarvan zijn bijvoorbeeld meerdere monitors in het leven geroepen, zoals de Monitor Drugsincidenten en het Grote Uitgaansonderzoek. En momenteel is er voor drugssterfte een Speciaal Register in ontwikkeling.

Bewijs voor goed beleid

Nederland is in de jaren ’70 begonnen met het ontwikkelen van een eigen drugsbeleid. Maar vanaf de jaren ‘80 groeide ook een behoefte om dit beleid meer te baseren op feiten en cijfers.  Uit buurlanden klonk kritiek op het Nederlandse drugsbeleid.

Bob Keizer was in die tijd net begonnen als hoofd van de afdeling Drugsbeleid bij het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Om ons drugsbeleid te verdedigen vroeg Keizer zich af: Wat hebben wij voor harde gegevens om daar tegenover te stellen? Waarom voeren wij dat beleid eigenlijk? En wat hebben wij voor bewijs dat het een goed beleid is?

Er ontstaan tal van onderzoeks- en monitoringsactiviteiten in Nederland. Maar er is weinig samenhang.  “Op die baaierd van onderzoeksactiviteiten moest een kap gezet worden. Een organisatie die dat bundelde en organiseerde”, vond Keizer. Het idee voor de NDM was geboren.

Toenmalig Minister Els Borst onderschreef deze behoefte en het plan voor een nationaal monitoringsysteem kreeg brede steun. In oktober 1999 is de eerste rapportage, het Jaarbericht 1999, verschenen.

Meer dan volksgezondheid, ook criminaliteit

Sindsdien is de NDM uitgegroeid tot een wijdverbreid naslagwerk. Sinds 2002 ondersteunt ook het ministerie van Justitie en Veiligheid (J&V) de NDM. Ook vanuit dit ministerie is er behoefte aan cijfers. Bijvoorbeeld, hoe zwaar drukt de drugsproblematiek op het justitiebeleid? En hoeveel inbeslagnames van drugs en overtredingen van de Opiumwet zien we? Voor de justitieonderdelen in de NDM werkt het Trimbos nauw samen met het Wetenschappelijk Onderzoek- en Datacentrum (WODC).

Nieuwe en snellere monitoring

Tegenwoordig is er steeds meer behoefte aan snelle, realtime, gegevens. “En we zien ook dat drugsproblematiek vaak onder de radar blijft van landelijke onderzoeken, maar heel lokaal kan opduiken, zoals, GHB en ‘flakka’, en in bepaalde risicogroepen. Daar zullen wij op moeten inspelen met nieuwe vormen van monitoring, bijvoorbeeld rioolwateranalyses, snelle doelgerichte websurveys, monitoring van online drugsaanbod en fora waar gebruikers over drugs communiceren of het analyseren van drugsresiduen in spuiten waarmee drugs zijn geïnjecteerd”, aldus Margriet van Laar.

“En dat doen we niet alleen”, zegt Van Laar. Ook in Europees verband moeten we toegerust zijn op de veranderende drugsmarkt. “Tijdig en snel signaleren van risico’s en problematiek is belangrijk.”

Meer informatie:

Vind alle gegevens over drugs-, alcohol- en tabaksgebruik in de Nationale Drug Monitor

How-to-Box

How-to-Box wijst uitgaanspubliek op gevaren straatdealers - Gemeente Amsterdam (27 september 2024)

De komende 4 weekenden staat er op het Rembrandtplein een How-to-Box om toeristen en het uitgaanspubliek te wijzen op de gevaren van straatdealers en het kopen van (nep)drugs op straat. In deze informatieve beleving worden bezoekers geconfronteerd met een afbeelding van een drugsdealer die probeert drugs te verkopen. Daarnaast krijgen ze informatie over de gevaren van nepdrugs.

De pop-up-box is in eerste instantie een proef van 4 weken De proef maakt onderdeel uit van de ‘How to Amsterdam’ campagne die al enkele jaren loopt en de bredere aanpak straatdealers. Ook benieuwd naar de How-to-Box? Kom langs op het Rembrandtplein.

Overlast straatdealers

Straatdealers zorgen in- en om de uitgaansgebieden in de binnenstad voor veel overlast. Ze vallen bewoners, ondernemers en toeristen lastig met het aanbieden van echte of nepdrugs en vertonen hierbij vaak agressief gedrag. Hierdoor ontstaan er onveilige situaties op straat. De drugs die straatdealers verkopen is vaak nep en schadelijk voor de gezondheid. De gemeente, de politie en het OM doen veel om de overlast van straatdealers tegen te gaan. Zo zijn er onder meer speciale vervolgingsrichtlijnen voor snelle vervolging en berechting van straatdealers waarbij er gebiedsverboden van 24uur tot 6 maanden opgelegd worden. Ook zijn er in stegen extra camera’s en verlichting geplaatst om deze minder aantrekkelijk te maken voor het dealen van drugs. Daarnaast worden er hosts ingezet in de uitgaansgebieden om bezoekers te informeren over de gevaren van straatdealers.

How to Amsterdam campagne

De How to Amsterdam campagne loopt al sinds 2022 en is onderdeel van het programma Aanpak Binnenstad. Deze aanpak bestaat uit ruim 100 maatregelen om de binnenstad aantrekkelijker te maken voor de Amsterdammer. De ‘How to Amsterdam’ campagne richt zich hierbij op het stimuleren van het gewenste gedrag bij- en het ontmoedigen van overlast gevend gedrag door bezoekers. De campagne-uitingen zijn enerzijds terug te zien in de openbare ruimte, waar middels borden en banieren informatie wordt verstrekt over onder andere het blowverbod en het alcoholverbod. Andere uitingen zijn te zien via social media, schermen in hotels, plattegronden bij recepties en content op bezoekerswebsites. (...)

Speekseltest

 CANNABIS EN VERKEER | Weet wat er kan gebeuren!

Cannabisvapes 

Fragment: De opkomst van illegale cannabis vapes - Radar - het consumentenprogramma van AVROTROS (30 september 2024)

Onderzoek Radar: cannabisvapes bevatten verboden bestrijdingsmiddelen - Radar - het consumentenprogramma van AVROTROS (29 september 2024)

Het blijkt voor jongeren een peulenschil om via social media als Snapchat en Telegram aan illegale vapes met cannabis te komen. In de verboden vapes zitten diverse schadelijke stoffen die kunnen leiden tot gezondheidsschade onder jongeren.

Geen controle op de inhoud

Radar laat zien hoe kinderlijk eenvoudig het is om aan illegale cannabisvapes te komen. Met een paar drukken op je telefoon komt een dealer voorrijden met een cannabisvape. En als je ze online bestelt, ploffen ze binnen 24 uur op je deurmat. Er is geen check op leeftijd en ernstiger; er is geen controle op de inhoud van de cannabisvapes.

Radar laat de vapes analyseren in het lab van de Avans Hogeschool in Breda. Uit de resultaten blijkt inderdaad dat deze cannabinoïden, zoals het verboden THC, volop in de vapes aanwezig zijn. Ook blijken er andere giftige stoffen als verboden bestrijdingsmiddelen in de vapes te zitten.

Ernstige gezondheidsricio's, oplossing blijft uit

Tieners zien de gevaren niet en kunnen moeilijk doseren wat tot ernstige gezondheidsrisico’s kan leiden. Youssef el Markhous, preventiedeskundige bij Jellinek, kent meerdere voorbeelden van tieners die ‘out’ zijn geraakt na het gebruik van dit soort vapes. Zo is er een meisje van veertien, die met een ambulance naar het ziekenhuis moest worden gebracht.

De overheid heeft nog geen oplossing voor dit probleem. Er is überhaupt nog geen concreet plan om het gebruik van vapes onder de jeugd tegen te gaan en al helemaal niet voor dit soort vapes met drugs.

Bekijk de Radar-uitzending van maandag 30 september om meer hierover te zien. Om 20.25, bij de AVROTROS, op NPO 2.

Illegale cannabis vapes - Reactie staatssecretaris van Jeugd, Preventie & Sport - Radar - het consumentenprogramma van AVROTROS

Van bestrijdingsmiddelen tot weekmakers: cannabisvapes kunnen schadelijke stoffen bevatten waar gebruikers waarschijnlijk niet van op de hoogte zijn. Via de politie kwam Radar aan in beslag genomen vapes. Die hebben we laten analyseren in het lab van Avans Hogeschool in Breda.

We hebben staatssecretaris Vincent Karremans (Jeugd, Preventie & Sport) om reactie gevraagd. Die lees je hieronder.

"Vapes met smaakjes zijn verboden onder de Tabaks- en Rookwarenwet, en vapes met THC zijn verboden onder de Opiumwet. De NVWA handhaaft streng op het smaakjesverbod, ongeacht of er THC of HHC in zit en de politie houdt toezicht op THC-vapes. Verkopers van illegale vapes riskeren boetes tot €22.500. Douane en NVWA werken samen om import en verkoop van illegale vapes in Nederland te stoppen. Distributeurs en groothandelaren worden ook gecontroleerd op illegale producten. 

Maar onze inzet stopt daar niet. In het regeerprogramma heb ik een actieplan aangekondigd om vapen tegen te gaan, met voorlichting aan jongeren, strengere handhaving en waar nodig extra wettelijke maatregelen. Ook wordt de Opiumwet uitgebreid om synthetische cannabinoïden te verbieden. Zo dringen we aanbod van dit type vapes verder terug."

Marihuany

Vypěstovat si tři kytky konopí bude legální, navrhlo ministerstvo - Novinky  (Het kweken van drie cannabisbloemen wordt legaal, heeft het ministerie voorgesteld - Nieuws (novinky.cz)) (23 september 2024)

Vypěstovat tři rostliny marihuany by mělo být legální. Ministerstvo spravedlnosti navrhuje, aby samopěstování do tří kytek už nebylo stíhatelné ani jako přestupek. Podle návrhu nových trestních předpisů, které ministerstvo odeslalo k posouzení vládě, by mohli konopí pro vlastní potřebu pěstovat lidé starší 21 let. Doma bude možné legálně přechovávat až 50 gramů sušiny konopí, mimo domov 25 gramů. (...)

Village Farms

Village Farms now owns 100% of cannabis producer Leli Holland (mjbizdaily.com) (25 september 2024)

Village Farms International has acquired the remaining equity in Netherlands-based cannabis producer Leli Holland B.V.

The Vancouver, British Columbia-headquartered company initially agreed in 2021 to acquire an 80% stake in Leli Holland.

At the time, the option cost 50,000 euros ($58,400) and was exercisable at the sole discretion of Village Farms.

Leli Holland is among 10 licensed cannabis producers in the Netherlands’ pilot program, according to a Tuesday news release.

Village Farms President and CEO Michael DeGiglio said the Dutch market is one of the most attractive limited-license cannabis markets in the world.

“After decades of tolerating the unintended consequences of a backdoor decriminalization policy, the new Dutch program represents an historic evolution of regulations that make it the first major European country to permit legal recreational cannabis operations,” Degiglio said in a statement.

“We have been very impressed by the Dutch government’s thoughtful implementation of this program and applaud them for an excellent job done to help ensure a successful launch.”

Village Farms also completed its indoor cultivation facility in Drachten, Netherlands, according to the release.

The Drachten facility has five flower rooms as well as space for drying, manufacturing and packaging finished goods to about 80 Dutch coffee shops in participating jurisdictions.

Cultivation is expected to begin in October, the release notes, with the first sales likely to occur in the first quarter of 2025.

Shares of Village Farms trade as VFF on the Nasdaq.

The company regained compliance with the stock exchange’s listing rules in April.

Sheriff Morris Young

Unieke pro-wiet campagne: actieve politiebaas pleit voor legale wiet! - CNNBS.nl (27 september 2024)

Over het algemeen – en zeker in Nederland en België – zijn actieve politiemensen enorme schijterds als het gaat om het cannabisbeleid. Liever dan verstandig zijn en zeggen dat ze hun tijd en middelen beter tegen echte misdaden/misdadigers kunnen inzetten, zwijgen onze blauwhemden in alle talen over legalisering. Maar kijk nu dan eens naar deze sheriff Morris Young uit Florida!

Politiebaas pleit voor legalisatie recreatieve cannabis

In de Amerikaanse staat Florida mogen de ruim 22 miljoen inwoners op de eerste dinsdag van november niet alleen een nieuwe president kiezen, maar ook stemmen voor of tegen legalisering van recreatieve cannabis.

Gouverneur Ron DeSantis van de Sunshine State is fel tegenstander en voert actief campagne tegen dat plan – Amendment 3  geheten – om wiet legaal te maken. Maar er is natuurlijk ook een actieve pro-legalisatie campagne losgebarsten in de afgelopen maanden.

Voorlopig hoogtepunt is toch wel deze actuele reclamespot voor legale wiet met in de hoofdrol de sheriff van Gasden County: de geweldige kerel Morris Young! Aan hem kunnen al die zwijgende politiedienders in de Lage Landen nog eens een voorbeeld nemen… (…) 

Dossier- en ondernummer: Kamerstuk 34997, nr. V

1. Bijlage bij Kamerstuk - Rapportage voormeting 2021 (RAND Corporation, Breuer&Intraval en Trimbos-instituut, mei 2023, 133 p.) 

8. Kamerstuk: Brief - Regels inzake een uniform experiment met teelt en verkoop van hennep en hasjiesj voor recreatief gebruik in een gesloten coffeeshopketen (Wet experiment gesloten coffeeshopketen); Brief van de minister van J&V en van de staatssecretaris JP&S ter aanbieding van de rapportage voormeting 2021 en de rapportage nulmeting 2022

Aan de Voorzitter van de Eerste Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 20 september 2024

Op 5 december 2017 is door de toenmalig minister-president tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen toegezegd de resultaten van het Experiment gesloten coffeeshopketen (hierna: experiment) met uw Kamer te delen. Het experiment bevindt zich op dit moment in de voorbereidende fase en in dat kader hebben onafhankelijke onderzoekers inmiddels twee monitoringsrapportages opgesteld. De rapportages zijn na ontvangst gedeeld met de Tweede Kamer, maar zijn per abuis niet aan uw Kamer toegezonden. Met deze brief bieden wij uw Kamer alsnog de twee rapportages aan: ‘Rapportage voormeting 2021’ en ‘Rapportage nulmeting 2022’. In het vervolg zullen wij de rapportages na ontvangst met beide Kamers delen.

Onderzoek Experiment gesloten coffeeshopketen Het experiment moet duidelijk maken of gereguleerde productie, distributie en verkoop van op kwaliteit gecontroleerde cannabis mogelijk is en wat de effecten hiervan zijn. Het onderzoek hiernaar wordt in opdracht van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Datacentrum (WODC) uitgevoerd door een onderzoeksconsortium bestaande uit Breuer&Intraval, Rand Europe en het Trimbos-instituut. Het onderzoek wordt begeleid door een onafhankelijke Begeleidings- en Evaluatiecommissie.

De hoofdvraag van het onderzoek luidt als volgt: ‘In hoeverre en op welke wijze is het mogelijk om een ‘gesloten keten’ te creëren waarbij uitsluitend op kwaliteit gecontroleerde cannabis, zonder inmenging van criminelen, aan coffeeshops wordt geleverd en welke eventuele effecten heeft de hierop gerichte gesloten keten op ontwikkelingen op het gebied van openbare orde, veiligheid, overlast en volksgezondheid in interventiegemeenten ten opzichte van vergelijkingsgemeenten?’

Het onderzoek bestaat uit vier fasen:

1. Een voormeting, voorafgaand aan de nulmeting waarmee de huidige stand van zaken op het gebied van cannabis en coffeeshops wordt geïnventariseerd. Deze meting vond in 2021 plaats en was in eerste instantie als nulmeting gepland.

2. Nulmeting voorafgaande aan de start van het experiment. In de nulmeting is enerzijds de beleidstheorie achter het experiment in kaart gebracht en anderzijds data verzameld die dient als baseline om de resultaten van de vervolgmetingen mee te vergelijken. Deze meting vond grotendeels in 2022 plaats.

3. Monitoring van het experiment. Deze fase vindt gedurende de hele experimenteerfase (die vier jaar duurt) plaats. Jaarlijks wordt een monitormeting uitgevoerd, waarover een afzonderlijk rapport verschijnt. De experimenteerfase is nog niet gestart en er is dus ook nog geen monitormeting uitgevoerd.

4. Evaluatie van het experiment. Circa 2,5 jaar na het begin van de experimenteerfase wordt gestart met de evaluatie, waarmee uitspraken kunnen worden gedaan over hoe de cijfermatige ontwikkelingen tot stand zijn gekomen en in hoeverre de doelstellingen van het experiment zijn bereikt.

De Minister van Justitie en Veiligheid, en Sport, D.M. van Weel

De Staatssecretaris Jeugd, Preventie Vincent Karremans

Straathasj

Grote zorgen over kwaliteit van ‘staatshasj’ en het slagen van de wietproef: ‘Importeer Maroc’ | Arnhem | gelderlander.nl (24 september 2024)

Veel Arnhemse coffeeshophouders zijn ontevreden over de kwaliteit van ‘staatshasj’. Sommigen opperen zelfs om de in Marokko legaal gekweekte hasj te importeren. Ze reageren daarmee op het besluit op het uitstel van de wietproef.

Er heerst grote onzekerheid over de wietproef. Tien gemeenten in Nederland, waaronder Arnhem, doen mee aan de proef. Deze moet een eind maken aan de schimmige illegale inkoop van cannabis aan de achterdeur van de shops. In plaats daarvan kunnen de coffeeshophouders hun producten afnemen van legale kwekers, zoals de regionale kweker Cannamax in Bemmel.

Het in experiment is in december 2023 in Breda en Tilburg begonnen. Afgelopen voorjaar hebben nog eens acht gemeenten zich aangesloten. Ook de Arnhemse coffeeshops verkopen bijna allemaal ‘staatscannabis’, naast hun andere producten.

Kwaliteit hasj onder de maat

Na enkele maanden werd duidelijk dat er twee grote problemen zijn: de kwaliteit van de hasj is onder de maat en de omvang van de hoeveelheid wiet en hasj is te klein. Het was de bedoeling dat alle coffeeshops in de tien gemeenten tot maandag 16 september alleen nog cannabis uit eigen land zouden verkopen. Dat is niet haalbaar gebleken. De overgangsfase naar volledig in Nederland gekweekte cannabis is verlengd tot in 2025.

Een enkele coffeeshophouder meent dat dat haalbaar is. Anderen zijn sceptisch. ,,Hoe kunnen de producenten in een jaar tijd nu dezelfde kwaliteit leveren als de kwekers in Marokko, die al ik weet niet hoe lang ervaring hebben?”, zegt één van hen. Ze willen alleen anoniem hun verhaal doen.

Hoe kunnen de producen­ten in een jaar tijd nu dezelfde kwaliteit leveren als de kwekers in Marokko, die al ik weet niet hoe lang ervaring hebben?

Arnhemse coffeeshophouder

Burgemeester Ahmed Marcouch weet van de onzekerheid bij de coffeeshophouders. ,,Ik heb nooit gerookt, maar als ik muntthee drink in Marokko dan is die smaak veel voller dan in Nederland. Ik kan me voorstellen dat de klimatologische omstandigheden in het Atlasgebergte moeilijk na te bootsen zijn in Nederland”, aldus de burgemeester van Arnhem.

Kans op straathandel

Marcouch begrijpt dat als de kwaliteit van de cannabis niet goed is dat ten koste gaat van de omzet. Behalve dat coffeeshophouders met de handel blijven zitten is er nog een ander gevaar. De kans bestaat dat de straathandel voor hasj weer zal opleven en dat is nu juist iets wat de wietproef moet voorkomen.

,,Er is momenteel geen grootschalige straathandel in wiet en hasj. Hooguit op kleine schaal door volwassenen die de wiet uit de coffeeshop doorverkopen aan minderjarigen. Er moet dus snel een oplossing komen voor het probleem van de kwaliteit van de hasj.”

Marcouch kent het idee van de coffeeshophouders om hasj vanuit Marokko legaal te importeren naar Nederland. ,,Cannabis is in Marokko voor medicinaal gebruik gelegaliseerd. Het importeren van legale hasj stuit echter op allerlei internationale verdragen. Maar het Nederlandse experiment duurt nu al zeven jaar, dat is voor de coffeeshophouders heel vervelend. Daar moet de minister wat mee.”

Synthetische opiaten

Waarom opsporingsinstanties en hulpverleners zich zorgen maken over synthetische opiaten als fentanyl - NRC (30 september 2024)

De recente vondst van een partij synthetische opiaten veroorzaakt grote onrust bij opsporingsinstanties en hulpverleners. Het is slechts een kwestie van tijd voor er ook in Nederland slachtoffers vallen door het gebruik van deze drugs, is de vrees.

Ietwat voorover gebogen zoekt de 64-jarige Nabil zijn weg door een niet aflatende stroom studenten die zich op een doordeweekse ochtend langs het pand beweegt van de Gemeentelijke Gezondheidsdienst (GGD) bij metrostation Weesperplein. De studenten, op weg van de metro naar de campus van de Universiteit van Amsterdam op het Roeterseiland, lopen geroutineerd om Nabil heen, die ogenschijnlijk wat gedesoriënteerd over straat schuifelt met een grijze fiets aan zijn hand.

Hij heeft zojuist zijn dagelijkse portie heroïne gerookt in de gebruikersruimte van de GGD en kreeg er ook een portie methadon mee, vertelt hij. „Daarmee kom ik de rest van de dag door zonder ziek te worden.”

Nabil is een van de circa honderd probleemgebruikers die op medische gronden dagelijks heroïne en methadon krijgt verstrekt in de kliniek voor verslavingszorg van de GGD. „Ik kom hier iedere dag”, vertelt Nabil, die ruim dertig jaar geleden zijn geboorteland Jordanië vanwege de liefde verruilde voor Amsterdam. Maar hij kwam in de problemen: zijn relatie liep stuk en hij raakte verslaafd aan heroïne.

Het GGD-programma bestaat al twintig jaar en heeft zijn leven genormaliseerd, vertelt Nabil, gekleed in een zwart leren jack, zwarte sportschoenen en een blauwe spijkerbroek, die bijna van zijn magere lijf valt. Hij heeft een woning, werkt twee tot drie dagen in de week in een postkamer en heeft goed contact met zijn kinderen. „Ik hoef niet meer te stelen en heb rust”, zegt hij.

Drugsmarkt verandert

De laagdrempelige verslavingszorg in Nederland die niet is gericht op afkicken, is vaak bekritiseerd in het buitenland, vertelt Daan van der Gouwe van het Trimbos-instituut dat onderzoek doet naar onder andere alcohol en drugsverslaving. „Maar door groeiende problemen met drugsverslaving wereldwijd wordt er nu soms jaloers naar Nederland gekeken.”

Waar heroïneverslaving sinds de piek in de jaren negentig op zijn retour leek te zijn, doemt een nieuw probleem op: synthetische opiaten zoals fentanyl, een legale pijnstiller die net als andere synthetische opiaten ook illegaal wordt geproduceerd. Dit middel is zo sterk dat het versnijden van heroïne of cocaïne met fentanyl snel tot overdosering leidt.

In de Verenigde Staten zijn hierdoor grote problemen ontstaan de afgelopen decennia. Dat begon met legaal voorgeschreven sterke pijnstillers als oxycontin, dat in tegenstelling tot wat de producenten erover zeiden zeer verslavend is. Die verslavingsgolf is daarna gevoed door samenwerkingsverbanden van Chinese en Mexicaanse criminele netwerken, die in 2014 illegale fentanyl in Amerika introduceerden.

Volgens de laatste cijfers van de Amerikaanse National Institutes of Health (NIH) zijn in 2023 bijna 108.000 mensen gestorven aan een overdosis. Het merendeel van de slachtoffers gebruikte fentanyl of daarmee vermengde drugs. „De kans is reëel dat veel gebruikte middelen als cocaïne en heroïne op enig moment ook in Nederland versneden zullen worden met fentanyl of andere synthetische opiaten”, aldus Van der Gouwe van Trimbos.

Met een investering van 1.000 dollar kan fentanyl worden gemaakt met een straatwaarde van 1,5 miljoen dollar, bleek in de VS

Dat gebeurt op dit moment al in landen om ons heen. Zo ontstond in de zomer van 2023 paniek over een piek van doden die vielen door overdoses in de Britse stad Birmingham. Dat bleek samen te hangen met de introductie van nitazenen, een groep synthetische opiaten die nog sterker zijn dan fentanyl en geen legale medische toepassing kennen. In de Ierse hoofdstad Dublin veroorzaakte de introductie van nitrazenen eind 2023 ook een golf doden onder drugsgebruikers.

Vorige maand is bij een postsorteerbedrijf bij Delft een pakket gevonden met die nitazenen, meldde televisieprogramma Nieuwsuur eind augustus. Het pakket was bestemd voor de Verenigde Staten. Inmiddels zijn twee mensen aangehouden, maar het is niet duidelijk waar de drugs vandaan komen. Hoewel Nederland mondiaal koploper is onder producenten van synthetische drugs als amfetamine, crystal meth, xtc en varianten daarvan, is hier nog nooit een laboratorium aangetroffen waar de synthetische opiaten als fentanyl of nitazenen zijn geproduceerd.

Zorgen binnen de opsporing

Desondanks bestaan binnen de opsporing grote zorgen over de veranderingen op de mondiale markt voor drugs. „Dit gaat ook bij jullie gebeuren, vertellen onze partners in landen als Amerika, Australië, Ierland en het Verenigd Koninkrijk”, aldus een bron bij een opsporingsdienst. In al die landen is cocaïne en heroïne gevonden die is versneden met bijvoorbeeld fentanyl.

Dat heeft deels te maken met geopolitieke ontwikkelingen. Op dit moment neemt het aanbod en de kwaliteit van heroïne af omdat de Taliban na de machtsovername in 2021 de lokale opiumteelt in Afhanistan aan banden probeert te leggen. Volgens schattingen van de Verenigde Naties is daardoor het aanbod van heroïne uit die regio met circa 35 procent afgenomen.

Synthetische opiaten zijn een manier om dat gat te vullen en, zo is de vrees, ook in Nederland een markt te creëren voor deze hele sterke drugs – met alle gevolgen van dien. Hoe lucratief dat is, blijkt uit Amerikaanse cijfers waarover persbureau Reuters berichtte: met een investering van duizend dollar in grondstoffen kan een hoeveelheid fentanyl worden gemaakt die op straat 1,5 miljoen dollar waard is.

Op de markt voor cocaïne speelt een vergelijkbaar probleem, vertellen bronnen bij de politie en in het criminele milieu. De groothandelsprijs van cocaïne steeg het afgelopen jaar van pakweg 20.000 euro per kilo naar circa 29.000 euro per kilo, mede vanwege een succesvolle aanpak van de smokkel uit Ecuador.

Om de winstmarge op peil te houden, gaan tussenhandelaren en dealers meer versnijden en volgens een bron in het criminele milieu wordt daarbij ook gekeken naar synthetische opiaten. „Dat is relatief goedkoop en geeft cocaïne een extra kick”, aldus deze bron, die niet zegt te weten of het al daadwerkelijk is gebeurd.

Elders in de wereld gebeurt dat al wel, op serieuze schaal. In Australië is eerder dit jaar cocaïne gevonden, versneden met nitazenen. En onderzoek in de Verenigde Staten uit 2023 leert dat daar circa 15 procent van de geteste cocaïne ook fentanyl bevatte. Circa een kwart van alle dodelijke slachtoffers door overdoses in de VS gebruikte cocaïne die was versneden met fentanyl.

Drugsmonitor

Instellingen voor verslavingszorg houden in samenwerking met het Trimbos Instituut de kwaliteit van drugs in Nederland in de gaten via het Drugs Informatie en Monitoring Systeem. Daaruit blijkt dat er hier niet of nauwelijks cocaïne of heroïne wordt gevonden die is versneden met synthetische opiaten. Voor dat onderzoek worden wekelijks 250 tot 300 monsters getest op locaties door heel Nederland, vertelt Daan van der Gouwe. „Als er in Nederland synthetische opiaten opduiken in cocaïne of xtc signaleren we dat snel en zullen we meteen waarschuwen.”

Maar dit onderzoek kent beperkingen. De meeste monsters worden aangeboden door recreatieve drugsgebruikers die zich bewust zijn van de risico’s van vervuilde of versneden drugs. Heroïnegebruikers laten veel minder vaak hun drugs testen, stelt Van der Gouwe. „En dat is juist een belangrijke gebruikersgroep, zo leren ervaringen in het buitenland, waarvoor de risico’s het hoogst zijn.”

Zo is er in Amsterdam een groeiende groep verslaafde gebruikers van crack, een veel sterkere en zwaarverslavende variant van cocaïne. Het gaat hier deels om lokale verslaafden maar ook om dakloze (arbeids)migranten uit Oost Europa, die op straat vaak overlast veroorzaken. „Die gasten doen echt de gekste dingen”, vertelt Jeroen, een kunstenaar die op straat in Amsterdam werkt, woont en slaapt. „Ik drink en blow. Daar blijft het bij. Maar zij gebruiken alles wat ze bij elkaar kunnen hosselen en stelen hele winkels leeg om het te betalen. Het is triest maar ook echt gevaarlijk.” Heroïneverslaafde Nabil beaamt dit. „Ze experimenteren met alles.”

Om die reden gaat het Trimbosinstituut extra onderzoek doen naar het aanbod van drugs in deze groep. „We gaan nu zelf actief de straat op om monsters te zoeken van drugs die in deze kring verslaafden wordt gebruikt, om te zien of daar synthetische opiaten worden versneden in het aanbod.”

Ook hier geldt dat het Trimbos snel zal waarschuwen voor drugs die zijn versneden met synthetische opiaten. „Ook wij worden gewaarschuwd door collega’s in het buitenland’, aldus Van der Gouwe. „We analyseren dan ook niet alleen drugsmonsters uit de groep zware verslaafden maar inventariseren nu ook of we goed zijn voorbereid voor het moment dat dit probleem Nederland daadwerkelijk bereikt. Of we bijvoorbeeld genoeg antigif hebben waarmee een overdosis fentanyl kan worden geneutraliseerd.” (...)

 BNR Headlines

Musk is een grootgebruiker die naast zijn verslaving aan drugs, ook verslaafd is aan games en aandacht' | BNR Nieuwsradio (30 september 2024)